Monday 10 November 2025 at 09:54
The Deep Dive
ජාතික ප්‍රතිපත්තියක් නැතිව වැඩමුළු පැවැත්වීම සල්ලි නාස්තියක්ද?
ප්‍රතිජීවක අවභාවිතය නිසා මියයන රෝගීන් ගැන හරි ගණනක්වත් නෑ. වෛද්‍ය චමල් සංජීවගෙන් හෙළිදරව්වක්.
"ප්‍රතිජීවක (Antibiotics) අවභාවිතය" කියන වචන ටික අපිට නිතරම ඇහෙනවා. ඒ ගැන වැඩමුළු, සම්මන්ත්‍රණ, උත්සව ඕනෑ තරම් තියෙනවා. ඒ හැමදේටම සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය අති විශාල මහජන මුදලක් වැය කරනවා. නමුත්, මේ ඔක්කොම පිටුපස තියෙන කටුක ඇත්ත තමයි, ශ්‍රී ලංකාවට තවමත් ජාතික ඖෂධ ප්‍රතිපත්තියක්වත්, ජාතික ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ප්‍රතිපත්තියක්වත් නොමැති වීම.
වෛද්‍ය හා සිවිල් අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ වෛද්‍යවරුන්ගේ වෘත්තීය සමිති සන්ධානයේ සභාපති, වෛද්‍ය චමල් සංජීව පෙන්වා දෙන්නේ, මෙවැනි මූලික ප්‍රතිපත්ති නොමැතිව, වැඩමුළු පැවැත්වීම "සුදු අලියෙකුගේ නඩත්තුවක්" වැනි, මුදල් නාස්ති කරන විහිළුවක් බවයි.
ලෝක තත්ත්වය සහ ලංකාවේ නොසැලකිල්ල
ලෝකය පුරා, ප්‍රතිජීවක ඖෂධ අවභාවිතය නිසා වසරකට මිලියනයකට ආසන්න පිරිසක් මිය යන බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පෙන්වා දෙනවා. ඉදිරි දශක කිහිපයේදී, මෙම අගය වසරකට මිලියන 10 දක්වා ඉහළ යා හැකි බවට ඔවුන් අනතුරු අඟවනවා.
මෙතරම් බරපතල තර්ජනයක් හමුවේ, අවාසනාවන්තම කරුණ වන්නේ, ශ්‍රී ලංකාව තුළ ප්‍රතිජීවක අවභාවිතය නිසා සිදුවන හානිය හෝ මරණ පිළිබඳව නිසි සමීක්ෂණයක් හෝ සංඛ්‍යාලේඛන එකතුවක්වත් නොතිබීමයි.
දියුණු රටවල, රෝගියෙකුට ප්‍රතිජීවකයක් ලබා දීමේදී අනුගමනය කළ යුතු විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේද සහ ප්‍රතිපත්ති මාලා තිබෙනවා. එහෙත්, ලංකාව තුළ එවැනි නීත්‍යානුකූල වැඩපිළිවෙළක් නැහැ. ඒ වෙනුවට සිදුවන්නේ, "ප්‍රතිජීවක අවභාවිතා කරන පුද්ගලයින්ම එකතු වී, තම තමන්ටම දේශන පවත්වා ගනිමින්, මහජන මුදල් වියදම් කර උත්සව පැවැත්වීම" බව වෛද්‍ය චමල් සංජීව චෝදනා කරනවා. ඔහු පවසන්නේ මෙය මූල්‍ය දූෂණයක් බවත්, හිටපු ආණ්ඩු මෙන්ම වත්මන් ආණ්ඩුව ද මෙම වරදම සිදුකරන බවයි.
අපි නොදැනුවත්වම කරන මාරාන්තික වැරදි
ප්‍රතිජීවක අවභාවිතය කියන්නේ, අපි නොදැනුවත්වම අපේ ජීවිතයට කරගන්නා බරපතල හානියක්.
ඉවක් බවක් නැති භාවිතය - අලුත උපන් බිළිඳාගේ සිට වැඩිහිටියන් දක්වා, සුළු උණකට, හෙම්බිරිස්සාවකට පවා වෛද්‍ය උපදෙස් නොමැතිව ෆාමසියෙන් "ඇමොක්සිලින්" වැනි ප්‍රතිජීවකයක් ඉල්ලාගෙන බීම.
වෛද්‍යවරුන්ගේ වැරදි - ඇතැම් වෛද්‍යවරුන් විසින් ඉතා සුළු රෝගී තත්ත්වයන් සඳහා පවා, ප්‍රබල සහ පුළුල් පරාසයක ප්‍රතිජීවක (broad-spectrum antibiotics) නිර්දේශ කිරීම.
කෝස් එක සම්පූර්ණ නොකිරීම - වෛද්‍යවරයා නියම කළ දින ගණන සම්පූර්ණ කිරීමට පෙර, රෝග ලක්ෂණ මදක් අඩු වූ සැණින් ඖෂධ භාවිතය නතර කිරීම.
අනවශ්‍ය ලෙස භාවිතය - නියමිත කාල සීමාවට වඩා වැඩිපුර ප්‍රතිජීවක ලබා ගැනීම.
මෙම වැරදි නිසා සිදුවන භයානකම දේ තමයි, අපේ ශරීරයේ ඇති බැක්ටීරියා එම ප්‍රතිජීවක සඳහා ප්‍රතිරෝධී (resistant) වීම.
ඉදිරියේ ඇති මහා ව්‍යසනය
පසුගිය දශක පහක කාලය තුළ ලෝකයේ අලුතින් ප්‍රතිජීවක ඖෂධ නිෂ්පාදනය වී නැති තරම්. දැනට පවතින ප්‍රතිජීවක ඖෂධ රැසකට, රෝග ඇති කරන විෂබීජ දැන් දැඩි ලෙස ප්‍රතිරෝධයක් දක්වනවා. මෙහි අර්ථය නම්, නුදුරු අනාගතයේදී, සාමාන්‍ය තුවාලයක්, ශල්‍යකර්මයක් හෝ නියුමෝනියාව වැනි රෝගයක් පවා සුව කළ නොහැකි, මාරාන්තික තත්ත්වයක් බවට පත්වීමේ අවදානමක් පවතින බවයි.
විසඳුම කුමක්ද?
වෛද්‍ය චමල් සංජීව පෙන්වා දෙන්නේ, හුදෙක් වැඩමුළු පැවැත්වීමෙන් ඔබ්බට ගිය, නීත්‍යානුකූල පියවර ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය බවයි.
ජාතික ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීම - ජාතික ඖෂධ ප්‍රතිපත්තියක් සහ ජාතික ප්‍රතිජීවක ඖෂධ ප්‍රතිපත්තියක් වහාම සකස් කර නීත්‍යානුකූලව ක්‍රියාත්මක කිරීම.
"පවුලේ වෛද්‍යවරයා" සංකල්පය - රෝගීන්ගේ ඉතිහාසය දන්නා, වගකීමක් සහිතව ඖෂධ නියම කරන "පවුලේ වෛද්‍යවරයා" සංකල්පය නීත්‍යානුකූලව ස්ථාපිත කිරීම.
ඖෂධ සමාගම් මාෆියාව - ඖෂධ සමාගම්වල බලපෑමට බිය නොවී, ජනතා සෞඛ්‍යය වෙනුවෙන් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය නිර්භයව කටයුතු කිරීම.
මෙම පියවර නොගෙන, තවදුරටත් මහජන මුදල් නාස්ති කරමින් වැඩමුළු පමණක් පැවැත්වුවහොත්, අප නොදැනුවත්වම අපවම මහා ව්‍යසනයක් කරා තල්ලු කරගනු නොඅනුමානය.
Call to Action
මෙම ලිපිය ගැන ඔබ සිතන්නේ කුමක්ද? ඔබේ අදහස් අප හා බෙදාගන්න. මෙය ඔබේ මිතුරන් සහ පවුලේ අය සමඟත්, ඔබේ සමාජ මාධ්‍ය ගිණුම් වලත් share කර සංවාදයක් ආරම්භ කරන්න.
